Custom Rich-Text Page

Welcome To my WORLD My Photo My IDOL Articles Poems Downloads Guest Book



CHHIAR TURTE: (1) Mipa Chu... (2) Mizo vek kan ni lawm ni ? (3)Ropuina Thuruk (4)I can't accept not trying. 

All Articles are written and translated by Lalrinsanga a.k.a Rinkenstine. 

 

 

MIPA CHU...

No taka i melh emaw i biak that viau emaw chuan i duh tak tak emaw a ti che'nga,
I melh hlek loh emaw, i biak that lem loh pawhin i zahzum vang emaw a ti tal ang.
I 'Yes' beisei takin tim dui chungin a rawn 'Risk' anga,
Eng dang sawi lova i nuih var var chuan i 'Amen' puiah a ngai anga,
'No Vacancy' pawh lo ti el tiang mahla a hai der luih tlat loh vek leh midang bulah chuan,"Ka ti ve mai mai alawm"a ti zaih ang.
I hmangaih zia lantir ve turin i thil neih hlu ber kha a dil hauh hauh ang che'nga,
I in pek hma viau chuan a rilruin,'A va easy reuh e' a tih loh vek che pawhin a thiante bulah chuan,"Pawl a'n min sai tawh bik lawng e" a ti zawt zawt ang a.
I in pek duh tlat loh erawh chuan thinrim angin lang mah se a ngaisang telh telh ang che.
I zei viau chuan 'A hrat hmel'a ti ang che'nga,
I zei loh viau erawh chuan a nui ru tet tet thung si ang.
I tawngka ngeiin 'Ka hmangaih che'i tih a phut ve tlata,
A mah ang maia hniak phawi miah lova i sawi ve theih loh avang chuan a lawm hle si.
A fawh zin viau che chuan 'Ngaihzawn a nuam' a ti che'nga,
U chuak taka i incheia, i inpenparh viau chuan 'Ngaihzawn mai mai atan chuan a pawi lo' a ti anga,
Rilru thuhnuairawlh leh nunnema i inchei erawh chuan'Kumtluang run lumpui atan' a it ngawih ngawih ang che.
A awm laia midang no taka i melh chuan a thikthu a ti lang anga,
'Nang pawh' i tih vaih chuan a pha nasa hle si ang.
Karei!!! Siamtu Kutchhuak....Hmeichhe kawppui tura siam...Samseiho tan pawh hriat thiam an va har si em!!!

MIZO VEK KAN NI LAWM NI ?

British historian hmingthang tak Arnold Toynbee chuan a lehkhabu ‘Surviving the future’ ah chuan khawvel a hnam boral tam tawh zia sawi in, an boral chhan leh hnam inpumkhatna siam theitu leh tidarhtheitu ni bawk a sawi te zinga pakhat chu Tawng hi a ni a.
Hnam hrang hrangte hian an hnam tobul an chhui in an tawng kalhmang atangin an chhui fo thin a. Kum 1872 daih tawh a G.A.Grierson, ICS officer kaihhruaina hnuai a Linguistic Survey of India-in India rama tawng 544 zet inchhungkhat leh inlaichinho hlawm 4-a a then te zing a pathumna Sino-Tibetan siper Burmese, Kuki, Kachin leh Lolo zingah Mizo hnahthlak te pawh hi kan tel ve a. Mizo hnahthlak te hi kan khawsakna tlang leh mualte lo danglam tak avanga kan tawngkauchheh te lo danglam ve ta deuh pawh nise kan tawng rik dan (phonology) te tawngkauchheh dan (syntax) atang te, thumal lam rik dan (phonetic) atang te, thumal awmdan (lexicon) atang te ringawt pawh hian, pian leh mura thuhmun, chhul khat kuala hrin kan ni tih chu chiang takin a hriat a, chhinlung chhuak kan inti theuh bawk a ni. Mizo hnahthlak te zingah pawh hnam hlawmlian tak tak Pawih, Paihte, Mara, Lusei, Hmar, Thado, Haokip, Ralte, etc kan awm a. Heng hnam hlawm lian tak takte hian tawng hrang theuh kan nei a. Mizo hnahthlak zingah hian Lusei (Duhlian) tawng hi hriat a awlsam a, a thang chak ber bawk a, a darhzau ber bawk kan ti thei ang. Tun hma in sipai a tang te pawh Lushai tiin an in register a, sikulah pawh lushai subject ti a dah a nih avangin Mizo tih hi sawrkar pawhin a la hrelo a ni. Kum 1946 chho velah khan lushai pawl hrang hrang te chu Mizo tia thlâk an ni a. Sawrkar in lushai tih Mizo tia a pawmpui tak phei chu, District Council pian hma lawk 1952 khan a ni chauh a ni. Chutiang bawkin lusei tawng pawh sawrkar in office lam thil khawih nana hmangin a ti hmasawn êm êm a, missionary ten sikul a zirtir nan lusei tawng an rawn hmang a, tunah pawh Holy Bible in Lushai tih pawh, Holy Bible in Mizo tiin kan lo thlâk ta a. Lushai vernacular pawh Mizo Vernacular tiin kan lo thlâk ta zêl a, Lusei tawng chu Mizo tawng tiin kan lo thlâk ta ber a nih chu!! Lusei tawng chu Mizo tawng kan lo tih tâk si ah chuan, Mizo tawnga tawng ve theilo te chu Mizo nilo anga ngaihna kan lo nei ta a. Hei hi kan hnam tan hian thil pawi tawpkhâwk a tling a ni. Mizo tawng hmang te chu Mizo an nilo kan ti ngailo a, mahse Mizo hnahthlak tawng dang han hmang hlek se Mizo emaw ka lo ti a Pawih a lo ni a lawm le, Hmar a lo ni a lawm le, Lakher a lo ni a lawm mawle….te kan ti mai thin. Hetiang a tawng chhuak thin te hi hnam a chiang lo, hawi zau lem lo an ni duh phian a. Mizo hnahthlak inzawmkhawm lehna aia a tidarhtu an nih avangin kan zirtir a, Mizo vek kan nihzia hriattir hi a pawimawh êm êm a ni. Hetiang ho avang hian HPC, etc te pawh a lo chhuah phah nawlh mai a nih kha!! Mizo nihna hi vunah emaw tawngah emaw a innghat lova, thlîng (thisen) a innghat zawk a ni a. Tunah pawh hian Mizo tawng pawh hi a piang hranpa lova, Mizo tam ber ten lusei tawng kan hmang mai zawk a ni. Mizo hnahthlak tawng hrang hrang te hi Mizo tawng kan tihtheih siloh chuan lusei tawng pawh hi Mizo tawng kan ti thei bîk dawn em ni? Juda te zingah pawh Hebrai tawng thiamlo an tam lutuk a, chutiang bawk in, America a cheng te chuan English, Spanish, etc an hmang a. ‘English kan ni, Spanish kan ni’ an inti chuang lo. ‘American ka ni’ an inti mai a ni. Anni zawng an hnam pui te tawng dang pawhin tawng mah sela ‘Juda I nilo American i nilo’ an inti ve ngailo a ni phawt ang. Zofate kan thangharh a kan ram leh hnam hmangaih tuten Mizo hnahthlak kan lo inzawmkhawm leh theih nan thahnemngai takin ram kal an siam mup mup a, hei hi thil lawmawm tak a ni. Gangte te pawhin rahbi hmasa an rawn rap tawh a, Central Y.M.A in a lawmluh laia an hruaitu Adviser to Chief Minister ni bawk Pu Haokholal Thangjom a thusawi kha a ropui ngawt mai, “Gangte hi fapa tlanbo kan nilova, fapa indang tawh, inpui ah kan lo kir leh mai a ni.†Ni e, tunah pawh Mizo hnahthlak, hnam hrang hrang ten an nomenclature atan Mizo an rawn thlang zung zung tawh a, fapa indang tawh ho chu inpui lamah an rawn kal zel dawn a ni. Little Corporal an tih mai Napolean-a policy changchawi a, Pu Joseph L.Ralte ten Mizo kan la tlem êm avanga ‘A thei theiin fa nei ve tawh mai ang u’ tia an au lawm lawm laia keini a awmchhun tlemte ten tawng dan kan lo inzirsak emaw, a tawng pai deuh hlek kan lo nuihzat emaw, Mizo tawng thiam velo kan unau te ‘Mizo pawh i nilo’ kan lo tih mai chuan Zofate inthurualna leh zaikhata luanna kawng siam ai chuan Mizo hnahthlak inkarah ramri khamtu leh a tidarhtu kan lo ni zawk dawn si a. Khawi hmunah pawh awm ila, Mizote hi a zuih zawngin emaw a inteite zawngin emaw kal se kan ti a nih loh chuan kan tawng hman leh kan tawng kauchheh fimkhur hrâm hrâm ila. Zofate hi puan rawng chi hrang hranga zeh mawi biai mawi tak angin inlainattawn zel ila, inchawimawi tawnin in hmangaih tlâng dial dial zel ang u. Thisen hmun khat Chhinlung chhuak Mizo te kan ni si a.

ROPUINA THURUK:

Khawvel hian mi ropui tam tak a lo thlah liam tawh a, a la thlah liam mek zel a, a la thlah liam zel dawn a ni, khawvel leh achhunga thil awmte hi kumhlun tur an nih loh avangin. Miropuite hi mi pangngai baka chungchuanna engemaw tal nei an ni a, an nunna par chu thliah ni tawh mahsela an ngaihtuahna leh an thiltih chuan khawvel hmuntin la fang zel in; thangtharte hnenah hnah thar chhuahin zung thar a thlâk thin. Hnam ropuite hi a ram zauzia atanga teh a ni lo angin miropuite pawh hi an pum lenzia atanga teh a ni kher lova, an rilru chhungril thatna atanga parchhuakin mihringte tan a kawng tha lehzual a siamsak atang leh midangte malsawmna a pek tam dan atanga teh a ni fova, an nuna entawntlak leh an hnathawh rahte a hlutzia leh a tangkai dan azirin mi ropuiah kan chhal thin Indona thawm ri kara huai taka hmelma beitu, thil ropui tak ti thin tute hi an ropui ngawt mai. “Sipai nuaikhat leh singnga an awm chuan kei nen nuai thum kan nih chu†titu Napoleon-a pawh kha mi ropuiah kan chhâl fova. Khatia Russia sipaiten French sipaite an um darh chum chum lai khan Napoleon-a chuan tlanchhiat ai chuan a ngunhnam a phawi ta zawk a. Russia sipaite hmachhawn a “Kha Napoleon-a ka lo thawk e†a han tih meuh chuan Russia sipai chhuanvawr Cossacks sakawr chung chuang 6000-te chu an tlanchhe hum hum mai a nih kha. Chutiang bawkin Vera-indona kan sawi apiangin Havelock-a huaisenzia chu a lo lang lo thei lova. Spain sipaite chu French sipaite chuan an bawh darh zo tawh a, chutihlai chuan English officer Havelock-a chu lo zuang chhuakin Spain sipaite hmuh tur chuan a lukhum boruakah a han zap a, “Min rawn zui r’u†tih pahin French sipai awmna lam chu a bawh phei ta mai a. Spain sipai zawng zawng chuan mak tiin ‘El Chico Blanco’ ti a au dur durin French sipaiho chu thawklehkhat ah an bawh phei ta chiam a, French sipaite chu an lo darh a, an tlanchhe zo ta anih kha. Rilru lian leh huaina hi kan nun chhungin hlawhtlinna atan emaw, ropuina tlanga min hlang kaitu a ni fo thin. Mi rilru lian leh huaisente hming ringawt pawh hi a châng chuan thlipui nasa tak ang a ni a, Sir Walter Scotta’n, “Douglas-a a thi ta, a hming erawh chuan hmelma a hneh ta†a tih nachhan pawh kha sipai hotu huaisen Douglas-a chu indona-ah a tlu a, a thih dawn tep a a sipaite hnena a thuchah, “Ka hming au puiin bei zel rawh u†a tih chuan a sipaite rilruah tlawmngaihna leh huaisenna pein hmelmate an hneh phah ta bawk a ni. Mahni ram leh hnam chhana huaisen tak a indona hmuna hmelma beitute hi miropuia chhiar an ni thin. Edward Freer te, Wellington te, Benito Mussolini te, Haratio Nelson te, Mangal Pande leh midang tam tak an awm a, kan sawi vek seng lovang. Ngunhnam inkhak ri chhawng chhawng leh laipui in sai ri dup dup te hian miropuite a sai chhuak thin a, hun harsa leh hrehawm karah pawh huai taka an din avangin chawimawina an dawng thin a lo niThudik tan ngam leh thil dik ti ngam Galileo te, Vaselius te, Socrates te ang bawk a hrehawmna nasa tak tuar a, nunna hial chân ta sawi tur an tam mai. John Pyma chuan “Ka ngawih avanga thudikin a tuar ai chuan, thudik sawi avangin keiman ka tuar zawk ang†a lo ti hial reng a. Sir Thomas Moore-a pawhin a rinna phatsan ai chuan hlim leh lungawi taka a lu tanna lam pan chu a thlang ta zawk a. Latimer-a leh Ridley-a pawh an halhlumna tur hmun an pan lai pawhin an âwmte chum a lungngaih ai chuan, “Thlamuang takin awm rawh, Pathian khawngaihna avangin vawiinah hian England-ah meichher mit hlek lo tur chu kan chhi dawn a ni†ti a inhnem tawnin maicham a Lalpa rawngbawl tur a kal ang mai an lo ni ta zawk a. A ni, Tirhkoh Paul-a chuan Jerusalem-a a kal chuan tuarna leh hrehawmna in a hmuak a ni tih pawh a hria, mahse a rin Lal Isua chu phatsan a hnêkin A hming avang chuan tuar chang a huam lova, thih pawh a huam ta zawk a nih kha. Ni e, miropuite chu an ropui avanga an rinna phatsan ta lo ni lovin; an rinna avanga khawngaihna aw vawikhat tê pawh hre phak lova mahni maia tuar tute, harsatna leh tuarna ten a rualin rawn bei thin mahse an dinna ah chuan huai taka dingin an nunna an hlan a, felna chu an hlen avangin hnehtu an ni a, miropui an lo ni ta thin a ni.Thudik zawn ngamna, rinawm taka awm ngamna leh thil dik tih ngamna te hian mi narante pawh ropuina tlangah a hlângkai fo thin bawk. Van chanchin mihringte hnena a puan avanga Pathian dodal a an ngaih, lung In a tan tir a, a thih hnu thleng pawh a a ruang an tih duh dah tak; Pope pawhin a thlân hmun tur pawh a pêk phal ve loh Italian mi fing Galileo pawh kha thi tawh mahsela a thusawi te chu a dikzia khawvelin a rawn hre ta. Galileo-a ang bawkin Vaselius-a chu tihdam thiamna lungphum phumtu ni mah se mihring taksa chu zai darh a tisa leh kawchhungte a zir avanga Pathian tih mualpho tumah an ngaih avangin a thih phah ta bawk a. Mahse khawvel hian Vaselius-a hnena a bat nasatzia hi a hrechhuak deuh deuh ta a nih hi. Vaselius-a hian heti tak hian taksa chanchin hi lo zir suh sela chuan natna chanchin tam tak hi hriat a ni hauh lovang le. Van chanchin fel zawk a kan hriat theihna te, lei chanchin leh mihring taksa chanchin chiang zawk a kan hriat theihna reng reng te hi thudik zawng ngam, thudik tan ngam leh thil dik ti ngam te vang a lo ni a. Anni chu boral tawh mah se thangtharte hnena an ro dahthat avangte hian hriatreng tlak an ni a, miropui a chhiar an ni phawt angMiropui tam tak te hi ropui sa a piang an ni bîk lova, chhungkaw rethei tak atanga lo piangin an lo chawr chhuahna pawh chhuanawm lo fê fê a ni nawk mai. America nunphung zawng zawng her danglam a, mihangte tana zalenna dar vawtu khawvelin a theihnghilh tawh loh tur, USA President 16-na Abraham Lincoln-a leh khawvel scientist ropui leh hmingthang, a thil hmuhchhuah te avanga awlsam zawk a kan lo chêt theihna leh ‘The Patriot’ film te hial kan lo en ve theihna Thomas Alva Edison-a te pawh hi chhungkaw rethei tak atanga lo seilian an ni a, an sikul kal chhûng chu kumkhat pawh tling mang lo ve ve an ni. Amaherawhchu, khawvel chung lamah an invawrh chho thei tlat a ni. Ropuina tlâng lawnkai tur chuan thawhrimna te, tuarna te, harsatna te tawn tlang a ngai a. Anni zawng an pa len em vang ni lovin, mi tawng tamlo tak an nih vang pawh ni hek lovin, hmasawn an tum a, an bei a, an thawkrim a, harsatna chi hrang hrang karah pawh an beidawn duh tlat loh avangin an phu rêng ropuina chu an chang ta zawk a ni. Chutiang bawkin Albert Einstein te, Adolf Hitler te, Mahatma Gandhi te, Mary Dyer te, Albert Schweitzer te chu rilru dawih leh eng emaw hlek a kimki chawih chawih thin ni lovin, mi tumruh leh hmazawn a tih tur awm apiang hlen thak tum mi vek an ni. Rilru nghet tak leh ngaihtuahna fîm tak pu reng a, tuarna leh harsatna leh vanduaina paltlang thin tute chuan zah an kai lo thei lova, chawimawiin an awm thin rêng a ni. Mi ropui tam tak an awm a kan sawi vek seng lo vang. An chungnunna mual pawh a dang thluah hlawm a, a eng a pawh chu lo nise awlsam taka ropui ta an ni lova, a hlawh a hlawh chhuak tute an nih avangin an hlu hrim hrim mai.Mi ropuite chanchin kan sawi apiangin an ram leh hnam rilru ah a lo lut vat thin. A chhan chu mimal hmingthatna in ram leh hnam a chawimawi a, ropuina a lo thar tem ve thin vang a ni. Ram nitla sêng lova roreltu, British-ho ropuina in vanlaizawl a par a chhuan ngun ngun lai khan Kumpinu lallukhum timawitu ber a an ngaih chu India ram hi a ni a. Literature-a English ho thiampuipa William Shakespeare-a nge thlan tur India tih Parliament-a zawhna lo awm hniak phawi miah lova William Shakespeare-a an thlang nghal mai pawh kha thilmak a ni lo. British lalram chu kum 200 chhung lekin a chuai a, mahse Shakespeare-a chu chuai mai lovin a thu leh hla ten khawvel hmun tin a la fang zel a, tun thlengin khawvel milar ah kan la thlang kan la thlang mai a nih hi. Shakespeare te, Robert Walpole te, Milton te, Cromwell te leh miropui dangte kan sawi apiang in England kan sawi tel ve lo thei lova, anni chu England tan darthlalang an ni a, an ram leh hnam chawimawi tu an nih tlat avangin. Chutiang bawkin Christopher Columbus te, George Washington te, Bill Clinton te leh miropui dangte kan sawi châng chuan America chu kan rilruah a lo lut lo thei lova, Nehru te, Mahatma Ghandhi te, Mother Teresa te kan sawi chuan India ram kan rilruah a lo lang thin. Anni chu an ram leh hnam tan chuan lunghlu mawi tak an ni a, theihnghilh mai chi an ni lo.Ropuina Thuruk...Mi ropuite ropuina thuruk chu rilru lam huaisenna te, rilru nghet leh tihtur tih ngamna te, thudik tan ngamna leh thil dik tih ngamna te, rinawmna leh thawhrimna te a ni tih kan hria. Anmahni avanga an ram leh hnam a ropui theihzia pawh kan hria e. A nih leh, he kan Zoram zimte hian khawvel hriatah ram leh hnam chawimawitu mi ropui engzatnge a lo hrin chhuah ve tawh le? Mrs Harriet Beecher Stowe chu hmeichhia mai ni mahse America milian hote sumdawnna, sal dawr dik loh zia chu a puan ngam tlat avangin America chhim leh hmar an indo phah a, sal chhuahna dar rîk tirtu a ni. Martin Luther-a chuan dikna a pawm tlat avangin tihduhdah nasa tak tuar mahse a Lung In lehkha te’n German ram a siam danglam a, German Lalho zawng zawng ai pawhin zuitu a ngah ta zawk a nih kha. Heng mi te hi ram leh hnam tan fa hrin man awm tak an ni a, chu chu a ni kan ram leh hnam pawh hian a mamawh chu ni. Mimal ropuina in kan ram leh hnam khawvel hriat a a puanchhuah hun tur chu a la hla viau dawn pawhin a lang mai thei, amaherawhchu hruaitu ropui Mosia hniakhnung kan zui phawt chuan zângkhua zawng a la bungbu ve chêk ang.Tuifinriata kawngbo te chuan hmar arsi chu enin an in hruai thin a, Zofate pawh hian mimal anga hringnun lamtluang kan zawhna ah emaw, hnam anga kan thawhhona ah emaw Engkimtithei Pathian chu kan en reng tur a ni ang. Amah ringa kan kal ngam phawt chuan mi ropuiah min la siam ve ang a, ram nuam leh hnam ropuiah min la hlângkai dawn a ni. Tuipui Sen chu zau hle mahse Amah rinchhan tlattute kawng chu a dâl zo si lova…...

I CAN'T ACCEPT NOT TRYING:
"Infiamna khawvelah hian khawi (Game) ber hi nge ka tel vena chi ni ang tih leh eng infiammi nge nih ka duh ber tih ngun takin ka suangtuah hmasa a.Duh ka thlan fela khawi lam nge pan tur?Enge ka tih tur? tih chiang taka ka hriat hnu chuan ka Duhthusam chu hlen chhuak ngei turin ka pen chhuak ta a ni"Kei chuan infiamna tualzawla nasa taka ka lo chetchhiat tawhnate leh ka hmaa tih tur awm,'Ka tisual palh mai ang a' tia ngaihtuah vak vak hi ka duh tawh ngai hauh lo. Engvangnge pawh i lo ti mai thei a,a chhan chu nang pawhin i thil lo tih tawhah i ti sual emaw i hmaa tih tur awm i tih sual palh hlauha chu miin a vuak nat tur zia te i ngaihtuah vak vak ringawt chuan engmah awmzia a nei lo tih i hre ngei ang.Mi za tam tak te chu hlawhchham hlauhna hian che thei lo lékin a lo hmetkhawng tawh thin a.He hlauhna hi an kawppuite thil lo tawn tawh atangte,an hmaa tih tur a ni lo zawng hlira an ngaihtuah thin avangte in an chaw lut thin.Mihringte hmuha mitlaktlailo leh mihlawhchham nih an hlauh vangte,midang hmuha lan mawi loh an hlauh vangte pawh a ni mahna. Amaherawhchu, ka thil lo tawn tawh atanga ka hriat chian em em chu hei hi a ni-‘Thil eng pawh ka hmaa awm hlen chhuak tura ka kal ta rau rau a nih chuan ka bitum thil chu huphurh en in ka en tur a ni lova,a chovin ka cho zak tur a ni’ tih hi.Ka tum chu theih tawp chhuahin ka hlen ngei tur a ni a,chu lam pan chuan ka kal ka kal mai tur a ni.Nang pawhin engmah thawk lova i mut hual hual chhung chuan engmah i tihlawhtling theiin ka ring lo. Kei chuan, enge ka hlen chhuah tur? Engtianga hlen chhuah tur nge ? tih mai loh chu ka duhthlannaa ka kal tawh chuan thil dang reng reng ka ngaihtuah thei tawh thin lova. Hlauhna hi zawng mivarte mit tivaitu leh mihring ten mahni leh mahni in awh nana bumna thang siam chawp mai mai a lo ni e.Nang chuan i hmaah engemaw hlen chhuah tur a lo awmin harsatna tam tak awmin ring a, hlawhchham hlauhna in a zem buai thin che a, i chakna a ti kiam thin. Mahse hei hi hre reng rawh-I thahrui zawng zawng leh ngaihtuahna tangkawp khing phak thei tur thil i kawngah engmah a awm love. I hmaah chuan i tan hun rangkachak a awm a, theihtawpa thawkin beidawng mai lo la, hnehna Puanmawi chu i sin ngei ang. Kei pawh hi theih tawpa ka beih hnuah pawh ka finna leh thiamna la tlin tawk loh zia hun hian a rawn herchhuahpui fo thin a. Mahse chutiang hun a lo thlen chuan zaka kim ki chawih chawih duh lovin ka tuang ka tichhah lui ve tlata, ‘Ka bansan mai ang’ tiin rilru ka siam duh ngai lo. Ka tih tawh aia thaa ti leh ngam tawh lo tura hlauhna in keimahah hmun a chan ka phal hauh lo. Chutianga ka tihsual tawhte chu ngaihtuah lem lova a aia thaa tih ka tum zawk thin avang chuan ka hlawhchhamna chu ka tan chuan Van malsawm Ruah ang a lo ni ta thin a ni.Ka hlawhchhamna avanga keimah leh keimah ka infuih sauh sauh thin chuan hlawhtling ngei turin beiseina min neih tir a,ka hlawhchham chhan leh vangte ka hriat chhuah theih phah thin.A chang chuan i thil tumah i hlawhchham fo thin. Mahse hei hi han ngaihtuah nawn leh teh-Car siam tha tur ka nih chuan ka Car siamtha turin ka thawk anga, a la tha thei lo fo a nih chuan chiang zawk, rim zawk leh uluk zawkin ka Car chhiat chhan hre turin ke bei mai tur a ni. Khawvela thil hmuhchhuah ropui tak takte hi beidawnna leh hlawhchhamna in vawi za tam tak a beih hnu pawha beidawng lova thawk hram hramtute vang a lo ni e.Keia ngaih dan chuan hlauhna tam zawkte hi chu thil kan thlir nasat tawk loh vang emaw, kan thil tum kan vei tam tawk loh vang emaw tea lo kal niin ka hria. Duh tawka Ball thehphar vel theihna (Free-throw line) hmuna awm anga ka inngaih chang leh mipui maktaduai tam takin kiltin atangin min thlir reng anga ka ngaih chang hi chuan thil dang reng ka rilruah a lut thei tawh thin lova. Keimah chauh pawha Ball ka vawm vel dante, chet vel dan leh khawih vel dan chi hrang hrang vawi sang tam tak ka lo tih nawn tlut tlutte kha ka hre chhuak thin a, chungte chuan inrintawkna nasa tak min pe a, a hun tak tak a lo thlen chang pawhin tim eih lovin ka khelh theih phah thin a ni.Chutiang chuan nang pawh zirlai i ni emaw, infiammi i ni emaw, sumdawmngmi i ni emaw, a enga pawh chu lo ni la, hmaa tih tur awm;i duhthlannaah chuan huai takin pen la,harsatna leh hlawhchham mai hlauhnate chuan tibuai che suh se. I hmabak hlen chhuak tura i kalna kawngah chuan harsatna tam tak tawh tur a awm a, chu chu kei pawhin ka lo tawk tawh a, midang pawhin an tawk ve tho. Pal tlang ngei tura thawkrimte tana buatsaih a nih avangin awlsam taka paltlang mai theih a ni lo.Lung bang sang tak lâwm liam tur i nih chuan a sân em avang ringawtin i rilru ti hnual mai lo la, theih loh angin lang mah se bansan mai suh. Engtianga lawn tur nge tih ngun takin ngaihtuah la, tuar hram hram la, thawk fan fan ang che. Thil engpawh i hmaa tih tura lum tawh phawt chu hlauhna nei miah lova i beih a,i nawr reng a,i tan reng peih phawt chuan i bitum thil chuan chauh hun a nei ngei ang. Thawkrima bei fan fantu tan chuan lungngaihna tur a awm lova,hlimni kawl zawng a eng nge nge thin.